Wszystkie doświadczone biżuteryjki doskonale wiedzą, że nie mniej ważne od zasadniczego projektu biżuteryjnego – obojętnie, czy jest to naszyjnik lub wisior, bransoleta czy kolczyki –  jest to, jak zostanie on wykończony. To elementy wykończeniowe nadają naszym dziełom ostatecznego kształtu, decydując o estetyce oraz wytrzymałości tworzonej przez nas biżuterii, i to od nich w dużej mierze zależy efekt finalny naszej pracy. Dlatego właśnie tak ważne jest, by przy projektowaniu biżuterii dobrze przemyśleć sposób jej wykończenia, dobierając odpowiednie końcówki biżuteryjne do formy, przeznaczenia oraz stylu naszego projektu.

Lariat z pereł zakończony chwostami

Dzisiaj przedstawimy przegląd takich końcówek do biżuterii wraz z przykładami ich zastosowania.

Co to są końcówki do biżuterii i jakie są ich rodzaje?

Zakończenia biżuterii to takie elementy, które pozwalają na wykończenie właściwej części naszej pracy – służą do ukrycia zakończeń (tak, by były one estetycznie schowane)  oraz zabezpieczenia ich przed strzępieniem, pruciem czy spadaniem koralików, a także umożliwiają zamontowanie zapięcia lub też połączenie (na przykład za pomocą ogniw) z innymi elementami biżuterii.

Istnieje tyle różnego rodzaju zakończeń, że łatwo się w tym pogubić. Co i jak z czym łączyć, co służy do czego? Żeby ułatwić nieco rozeznanie w ich typach, najprościej będzie podzielić zakończenia do biżuterii ze względu na sposób ich mocowania. I tak możemy wyróżnić:

  • końcówki do wklejania,
  • końcówki do zaciskania,
  • łapaczki oraz końcówki wsuwane,
  • końcówki do podczepiania;

Końcówki do wklejania

Końcówki do wklejania – są to przede wszystkim tulejki, czyli elementy, które stosuje się głównie na zakończenie sznurków oraz rzemieni. Końcówkę sznurka lub rzemienia umieszcza się w posmarowanej uprzednio klejem tulejce – może to być zarówno element pojedynczy, jak i większa ilość końcówek (należy wówczas pamiętać o mocnym połączeniu ich ze sobą tak, by pojedyncze końce się nie wysuwały, na przykład  przez zabezpieczenie klejem, przypalenie i stopienie ze sobą lub obwiązanie nitką). Ważne jest odpowiednie dopasowanie średnicy do grubości rzemieni i sznurków – tulejka nie może być ani zbyt luźna, ani za ciasna.

Końcówki do wklejania można wykorzystać również na zakończenie sznurów szydełkowo-koralikowych, a także do chwostów wykonanych z nici, sznurków, rzemieni, skóry oraz z łańcuszków kulkowych.

W ofercie dostępne są tulejki proste i owalne, ale także  końcówki beczułki, kapelusze, dzwonki oraz tulejki serca; mogą one być gładkie, ale także z wcięciami, żłobione (inaczej rowkowane) i zdobione w bardzo ozdobne motywy, na przykład indyjskie. Tak szeroki wybór pozwala na dopasowanie końcówki do charakteru naszej pracy. Wygodnym rozwiązaniem, jeśli nie chcemy tracić czasu na montaż,  jest też wybór gotowych kompletów karabińczyków z tulejkami.

 Choć najbardziej popularnym typem końcówek do wklejania są tulejki okrągłe w przekroju, istnieją także tulejki płaskie (inaczej prostokątne) –są to szerokie końcówki, które przydają się do zakończenia płaskich rzemieni; można je także wykorzystać do zakończenia projektów sutaszowych. Jeśli zaś potrzebujemy umocować dwa rzemienie lub sznurki obok siebie, możemy użyć końcówki do rzemieni z kilkoma dziurkami.

Oprócz tradycyjnych tulejek, posiadających oczko do połączenia z zapięciem lub innym elementem, istnieją także  końcówki do wklejania bez ogniw, tak zwane zaślepki. Są bardzo przydatne, jeśli chcemy estetycznie schować koniec sznurka, aksamitki czy rzemienia bez łączenia go z innymi elementami – takie końcówki stanowią idealne wykończenie chokerów albo sznurków w bransoletkach z węzłem przesuwnym.

Końcówki zaciskowe

Końcówki do zaciskania – to metalowe elementy (często posiadające ząbki), które za pomocą szczypiec płaskich zaciska się na końcówce naszej pracy, w ten sposób zakańczając ją i zabezpieczając. Najbardziej popularnym typem tego rodzaju zakończeń są końcówki zaciskane krokodylki (lub inaczej szczęki),a więc płaskie zakończenia z ząbkami, za pomocą których można wykończyć zarówno bransolety tkane na krośnie oraz wyplatane ściegiem peyote, jak i różnego rodzaju prace wykonane w technice sutaszu, a także płaskie rzemienie, tasiemki oraz wstążki. Krokodylki występują w różnych rozmiarach, dlatego łatwo jest dopasować odpowiednią szerokość do wymiarów naszej pracy.

Na podobnej zasadzie działają końcówki zaciskowe zwane zaciskami skrzydełkowymi – są bardzo uniwersalne i stosuje się je do wszelkiego typu wykończeń: nadają się do zakańczania linek, sznurków czy rzemieni.Chociaż nie jest to obligatoryjne, używając końcówek do zaciskania warto wzmocnić zakończenie, dodatkowo zabezpieczając je odrobiną kleju przed zaciśnięciem.

Innym przykładem końcówek do zaciskania są powszechnie stosowane przy zakańczaniu linek oraz żyłek kulki zaciskowe. Są to bardzo małe elementy (kuliste lub walcowate), które za pomocą szczypiec płaskich zaciska się na końcówce nośnika, by następnie zamknąć ją w łapaczce, bądź też – by utworzyć w ten sposób pętelkę umożliwiającą połączenie z zapięciem lub innym elementem.
Tego rodzaju zakończenia doskonale uzupełniają zakończenia ochronne, na przykład osłony covery na zaciski (crimp cover), pozwalające ładnie ukryć kulki zaciskowe w środku przez domknięcie osłony tak, by tworzyła kształt kuli.

Innym rodzajem końcówek ochronnych są elementy umożliwiające osłonięcie końcówki – pętelki cienkiego nośnika. Należą do nich podkówki (tak zwane końcówki dolinek typu pętelka) oraz drut francuski, których zadaniem jest ochrona nici, linki lub żyłki jubilerskiej przed przetarciem.

  • Podkówki
  • Drut francuski

 Tego rodzaju zabezpieczenie stosuje się również w kapturkach do naszyjników lub bransolet. Są one zakończeniami do kul mającymi kształt czapeczki  – montuje się je na nici, lince bądź żyłce, przechodząc nośnikiem albo przez ukrytą w środku belkę lub pętelkę, albo przez znajdujące się u góry otwory. Tego rodzaju zakończenia ładnie przylegają do kamieni w kształcie kul i stanowią bardzo atrakcyjny element wykończeniowy, jednak zawsze należy pamiętać o wzmocnieniu nośnika drutem francuskim.

Łapaczki do zaciskania

Łapaczki– to bardzo przydatne elementy, których używa się głównie do zakończenia biżuterii wykonanej z kamieni lub koralików nawleczonych na cienki nośnik.Zakończenia te, zwane również jabłuszkami, posiadają otwór, w którym blokuje się końcówkę zakończoną supełkiem lub kulką zaciskową, a następnie domyka dwie połówki, zamykając końcówkę nośnika w środku. W łapaczkach typu chłopczyk lub dziewczynka (z haczykami lub oczkami umożliwiającymi domontowanie zapięcia) można zamknąć zarówno kulkę zaciskową (i w ten sposób zakończyć linkę jubilerską lub żyłkę), jak i supełek wykonany na nici lub cienkim sznurku. W przypadku tego rodzaju łapaczek nośnik należy przełożyć przez otwór przed nałożeniem kuleczki zaciskowej lub  przed zrobieniem supełka; tak samo ma się rzecz z zakończeniami zwanymi koszyczkami – są to łapaczki w kształcie miseczek, w których można łatwo i estetycznie ukryć supełek z nici, by następnie  domknąć ucho koszyczka i domontować do niego zapięcie. Istnieją także ozdobne łapaczki zwane długimi, w których umieszcza się uprzednio zamontowaną kulkę lub supełek, a następnie zamyka je „od góry”.  Jeszcze innym rodzajem łapaczek są łapaczki boczne, które, jak sugeruje nazwa, zamyka się „do boku”  – te nadają się zarówno do wykańczania zakończonych supełkiem nici, jak i mocowania łańcuszków kulkowych.

  • Łapaczka od góry
  • Łapaczka dziewczynka
  • Łapaczka koszyczek
  • Łapaczka boczna

Końcówki wsuwane

Końcówki wsuwane – są to różnej długości zakończenia typu slide używane do płaskich bransoletek, które montuje się przez wsunięcie końcówki bransolety w szczelinę i domknięcie boku. Chociaż tego rodzaju końcówki stosowane są przede wszystkim do bransoletek tkanych na krośnie, wykorzystuje się je także na inne sposoby, na przykład mocując  w nich  rzędami obok siebie łańcuszki kulkowe (końcowe kuleczki łańcucha blokują się w szczelinach obok siebie) –można w ten sposób stworzyć efektowne kolczyki, bransoletkę lub naszyjnik.Istnieją również specjalne zakończenia do łańcuszków kulkowych – są to tak zwane łączniki łódeczki, do których wsuwa się ostatnie kuleczki łańcucha, co umożliwia połączenie ze sobą jego dwóch końców.

  • Końcówka wsuwana
  • Końcówka do łańcuszka kulkowego

Przy okazji łańcuszków warto wspomnieć o zakończeniach do taśm cyrkoniowych – specjalnych koszyczkach, w których mocuje się ostatni element taśmy z kryształkami tak, by można było do oczka dołączyć zapięcie.

Końcówki do podczepiania

Końcówki do podczepiania – tę ostatnią grupę zakończeń stanowią różnego rodzaju końcówki przypominające zazwyczaj kształtem czapeczki lub tulejki, posiadające u góry otwór. W takich zakończeniach można ukryć większą ilość połączonych ze sobą nośników, na które nawleczone są koraliki (na przykład związanych ze sobą nici) i podczepić je za pomocą szpilki, z której zrobimy następnie lupik, by dołączyć do niego zapięcie lub inny element.Dzięki nim można też w łatwy sposób wykonać chwosty z łańcuszków, które posiadają ogniwa – wystarczy ich końcówki podczepić szpilką z lupikiem i całość ukryć pod czapeczką; sprawdzą się również do chwostów wykonanych z nici lub sznurków. Tego rodzaju tulejki z otworem, nazywane czasem również naparstkami,występują często w formie ażurowych czapeczek lub ozdobnych stożków. Bardzo atrakcyjne są również czapeczki i przekładki tulipany – tego rodzaju końcówki są niezwykle dekoracyjnym elementem wykończeniowym, a ich dodatkową zaletą jest to, że można je doginać lub rozszerzać.

Oczywiście końcówkę do podczepiania można potraktować też jako tradycyjną tulejkę, wklejając do niej końcówki sznurków, pasm sari czy sznurów szydełkowo-koralikowych i tylko samodzielnie wykonując oczko montażowe.

Na koniec warto wspomnieć o zakończeniach biżuteryjnych, które są równocześnie zapięciami – są bardzo wygodne, gdyż w ich przypadku żadne dodatkowe zapięcie nie jest już potrzebne. Takimi gotowymi do zapinania zakończeniami są zapięcia z łapaczką (w ich przypadku wystarczy tylko zamknąć w środku łapaczki zablokowany nośnik, by mieć biżuterię gotową do noszenia), a także zapięcia wsuwane typu slide.  Końcówkę mocuje się tutaj, przekładając ją przez poprzeczną belkę, następnie należy ją zszyć lub skleić. Takie zapięcia nadają się do płaskich szerokich bransolet wykonanych ściegiem peyote lub zrobionych z tasiemek bądź rzemieni o różnej szerokości.

Każda forma biżuterii, jaką chcemy stworzyć, będzie wymagała innego wykończenia, jednak na szczęście wybór rodzajów zakończeń, ich rozmiarów, kolorów oraz materiałów, z których są wykonane, jest naprawdę ogromny. Znajdziemy zarówno końcówki ze stali chirurgicznej, jak i zakończenia ze srebra oraz metalowe w kolorach srebrnym, złotym, mosiężnym, miedzianym czy czarnym, co pozwoli nam dopasowanie elementów wykończeniowych do charakteru i kolorystyki naszego projektu. Mamy nadzieję, że powyższy wpis ułatwi rozeznanie w rodzajach końcówek do biżuterii i przyczyni się do tego, by każda z tworzonych przez Was prac miała piękne i szczęśliwe zakończenie. 🙂

Ewa Sz. Royal-Stone