Intensywna, soczystozielona barwa peridotu (lub perydotu) jest jedyna w swoim rodzaju i zapewnia sławę temu minerałowi od setek lat. Jego zielonożółtego, wyrazistego odcienia nie pomylimy z niczym innym – przywodzi na myśl świeżość i żywotność budzącej się do życia przyrody.

Peridot – właściwości

Oliwiny to grupa minerałów należących do gromady krzemianów – to właśnie do tej grupy należy przedstawiciel forsterytu (będącego krzemianem magnezu), peridot. Kamienie reprezentujące tę grupę występują zazwyczaj w oliwkowozielonym odcieniu (stąd zresztą ich nazwa). Peridot charakteryzuje się intensywną zieloną barwą, którą zawdzięcza zawartości żelaza. Może przybierać najróżniejsze odcienie, prezentując zieleń butelkową, trawiastą, oliwkową, brunatną, żółtawą lub złocistą (wtedy nazywany bywa chryzolitem). Peridoty charakteryzuje wysoka przezroczystość – ich kryształy są przezroczyste lub przeświecające. 
Minerał ten krystalizuje się w układzie rombowym, przybierając najczęściej postać tabliczek lub słupków. Jest kamieniem kruchym o muszlowym przełamie, białej rysie  i twardości 6,5-7 w skali Mohsa, a także o szklistym lub tłustym połysku. Wykazuje słaby pleochroizm, a niektóre oszlifowane okazy – efekt kociego oka lub asteryzm.

Związki z innymi minerałami oraz występowanie

Wrostki innych minerałów obecne w peridocie to przede wszystkim inkluzje spineli chromowych, takich jak chromit, magnetyt czy ilmenit. Występuje także w towarzystwie piroksenu, apatytu i flogopitu.
Charakterystyczne są dla niego skupienia zbite i ziarniste, a także tak zwane bomby oliwinowe, powstałe w procesach wulkanicznych. Peridot może mieć różnorakie pochodzenie: spotyka się go w skałach magmowych, takich jak perydotyty, bazalty oliwinowe, dunity czy oliwinity, ale bywa też obecny w meteorytach. Jego pozaziemskie pochodzenie potwierdziło odkrycie z 2005 roku: obecność minerału stwierdzono w próbkach pyłu kosmicznego, zebranego przez sondę Stardust.

Peridot występuje w Australii, Brazylii, Meksyku, Birmie, Pakistanie (pochodząca stamtąd odmiana, zwana kaszmirską, to wyjątkowo duże, ponad 100-karatowe, cenione przez jubilerów kryształy), Chinach, Sri Lance, Tanzanii, Etiopii, Kenii, Rosji, Hiszpanii, Norwegii, Niemczech i Czechach, a także w USA: przede wszystkim w Arizonie (tereny rezerwatu Apaczów San Carlos), ale także w Nevadzie i Nowym Meksyku oraz na Hawajach, gdzie spotkać można wyjątkowo duże okazy. Jego obecność stwierdzono także w Polsce w bazaltach i gabrach na Dolnym Śląsku.

“Kamień Słońca” – o historii peridotu

Tymczasem początki wydobycia tego pięknego, zielonego minerału wiążą się z Wyspą Świętego Jana (inna nazwa to Zabardżad), położoną na Morzu Czerwonym. Grecka nazwa tej wyspy to Topazios, ponieważ spotykane tam intensywnie zielone kamienie przez długi czas uważano za topazy (peridot był też w przeszłości mylony ze szmaragdem). W czasach starożytnych minerał ten nazywany był przez Egipcjan “kamieniem Słońca”, a biżuteria z peridotem zdobiła klejnoty egipskich władców (miała go w swych zbiorach także królowa Kleopatra). Poza piękną barwą starożytni cenili peridoty za ich uzdrowicielskie działanie – tworzono z nich talizmany, a nawet naczynia do picia uzdrawiających napojów.

Do Europy z wyspy, na której peridot wydobywany był już 3500 lat temu, sprowadzili ten kamień krzyżowcy, rozpowszechniając go na cały kontynent. W średniowieczu był cenionym klejnotem, zdobiącym między innymi biżuterię sakralną oraz przedmioty liturgiczne. Jego nazwa zresztą pochodzi najprawdopodobniej od słowa oznaczającego właśnie “kamień szlachetny” (z arabskiego faridat). Cieszył się popularnością także w świecie muzułmańskim. Posiadali go w swej kolekcji władcy Imperium Osmańskiego – w pałacu Topkapi w Stambule podziwiać można tron ozdobiony 955 kaboszonami zielonego minerału.

Największym zaś, jak dotąd, okazem jest 310-karatowy egzemplarz peridotu, znajdujący się w Instytucie Smithsona w Waszyngtonie.

Peridot – biżuteria

Ze względu na dużą przezroczystość peridot jest atrakcyjnym kamieniem jubilerskim. Szlifuje się go fasetkowo (często stosowane są szlify schodkowy, brylantowy oraz mieszany), a także tabliczkowo lub owalnie. Nadaje mu się również kształt kaboszonu – takie cięcie ma na celu uwidocznić efekty asteryzmu oraz kociego oka. Kamienie peridotu nie są w żaden sposób dobarwiane, jednak niekiedy stosuje się podgrzewanie w celu rozjaśnienia ciemniejszych kamieni. Peridot, dzięki swojemu intensywnemu kolorowi, wspaniale prezentuje się w pierścionkach, kolczykach i wisiorkach. Fasetowane kule i oponki doskonale nadają się na delikatne, lecz przyciągające wzrok, naszyjniki oraz bransoletki, a kamienie w postaci fasetowanych kropli z powodzeniem mogą znaleźć zastosowanie w metaloplastyce oraz wire wrappingu. Żywa zieleń peridotu idealnie komponuje się zarówno ze srebrem, jak i złotem, dobrze współgra także z pastelowymi odcieniami ametystu, cytrynu i różowego kwarcu.

Warto mieć w swojej kolekcji biżuterię z tym intensywnie zielonym kamieniem, by móc zanucić za Andrzejem Dąbrowskim: “zielono mi” i cieszyć się kojącym działaniem wyjątkowej barwy peridotu.

Przyjemnej lektury,

Ewa Sz. z Royal-Stone