Howlit – kamień kameleon

 Co to właściwie za minerał? Cechy charakterystyczne howlitu

Turkus? Koral? Lapis lazuli? Nie, to (tylko) howlit… Minerał ten w świecie biżuteryjnym okryty jest niechlubną sławą tego, który najczęściej stanowi imitację znanych kamieni szlachetnych – my jednak postaramy się udowodnić, że jako kamień ozdobny może być on interesujący sam w sobie.  Co to właściwie za minerał i jakie jego właściwości sprawiają, że tak łatwo można go obrobić na podobieństwo innych kamieni? Jak ciekawie wykorzystać go w projektach biżuteryjnych? Na te pytania spróbujemy za chwilę odpowiedzieć, a tym samym przekonać Was, że ten kamień to nie: tylko, ale: aż howlit!

Howlit zaliczany jest do minerałów z grupy krzemianów. Jest borokrzemianem wapnia, z tego też względu charakteryzuje się stosunkowo niedużą twardością: 3-3,5 w skali Mohsa. Powstaje w efekcie odparowywania (ewaporacji) wód jeziornych w klimatach gorącym oraz suchym i  często współwystępuje z minerałami z grupy boranów: kolemanitem, boraksem rodzimym oraz z gipsem.

To właśnie w kamieniołomach gipsu w Nowej Szkocji w Kanadzie natrafiono na ślad tego minerału po raz pierwszy – górników zastanowił ten nieco twardszy od gipsu minerał, który utrudniał wydobycie. Jego skład chemiczny ustalił kanadyjski chemik, geolog i mineralog Henry How w 1868 roku. To od jego nazwiska wzięła się nazwa howlitu.

Howlit jest minerałem o gładkim lub ziarnistym przełamie oraz o niewyraźnej łupliwości. Występuje najczęściej w formie nieregularnych guzków, które przez swój kształt i kolor przypominać mogą nieco kalafior. Skupienia te  mogą w swojej masie dochodzić nawet do 50 kilogramów. W swojej tradycyjnej formie howlit wygląda trochę jak porcelana, ponieważ ma biały kolor i jest poprzecinany czarnymi, szarymi lub brązowymi żyłkami przypominającymi pajęczą sieć (choć zdarza się też howlit cały gładki, bez ciemnych żyłek). Jest nieprzezroczysty z matowym lub słaboszklistym połyskiem.

Kolczyki z sutaszu z howlitem i koralikami szklanymi

Biały czy turkusowy? O barwieniu howlitu

Bardzo istotną własnością howlitu jest to, że ma porowatą strukturę, bo to właśnie ta cecha czyni go tak doskonałym materiałem mogącym stanowić zamiennik dla innych kamieni. Dzięki swojej porowatości howlit jest niezwykle podatny na działanie barwników: ponieważ pigment z łatwością wnika w strukturę minerału, można mu nadać praktycznie każdy kolor. Zabarwiony na czerwono przypomina koral, na niebiesko – lapis lazuli, zaś barwiony na turkusowo, ze względu na obecność ciemnych żyłek,  niezwykle dobrze imituje turkus. Chociaż bardziej wprawne oko bez trudu rozpozna zamiennik (naturalny kamień turkusu nie ma tak jednolitego koloru, zwykle też ma mniej niebieski odcień), kupujący są często wprowadzani w błąd – sprzedaż howlitu jako turkusu, który jest oczywiście dużo bardziej kosztowny,  to niestety powszechna praktyka. Taki „turkus” często nazywany jest turkmenitem, choć funkcjonuje też nazwa „biały turkus”.

Natomiast w swojej oryginalnej, białej postaci howlit jest nieco podobny do białego marmuru (taki naturalny howlit właśnie przez to podobieństwo nazywany jest howlitem marmurowym), który ma podobny wygląd i twardość, odznacza się natomiast nieco mniejszą porowatością, a tym samym mniejszą podatnością na działanie barwników.

Te cechy: porowatość, a co za tym idzie – łatwość, z jaką poddaje się barwieniu oraz miękkość czynią howlit zarówno dobrym materiałem rzeźbiarskim, z którego wykonuje się różnego rodzaju figurki i ozdoby, jak i atrakcyjnym kamieniem jubilerskim. W tym drugim przypadku nie mamy wcale na myśli użycia howlitu jako imitacji droższych kamieni,  ale wykorzystanie rozmaitości kształtów i kolorów, które są mu nadawane, w oryginalnej, fantazyjnej i  niedrogiej biżuterii.

Jeden kamień – wiele możliwości

Ponieważ howlit tak dobrze poddaje się obróbce, wzorów do wyboru jest naprawdę całe mnóstwo. Mogą to być klasyczne kształty biżuteryjne,  sprawdzające się we wszelkiego rodzaju kolczykach, bransoletkach i wisiorach, takie jak łezki, krople, owale, wałki, oliwki, dyski, kule, monety, kwadraty czy krążki, ale także wzory bardziej wyszukane: rzeźbione róże i kalie, krzyżyki, kolce oraz fantazyjne kształty takie jak czaszki, pacyfki, motylki i przeróżne zwierzątka. Te ostatnie doskonale nadają się do tworzenia radosnej i kolorowej biżuterii dziecięcej – także z tego względu, że występują  w wielu żywych, atrakcyjnych kolorach. Są barwione na czerwono, różowo, niebiesko, fioletowo, żółto, pomarańczowo, granatowo czy zielono, a barwy te są zwykle bardzo nasycone i przez to niezwykle  cieszą oko i dziecka, i dorosłego.

Różne kształty howlitu

Najczęściej spotykanym kolorem howlitu (poza jego naturalną, mlecznobiałą barwą) jest kolor turkusowy w różnych wariantach i odcieniach, od niebieskiego po zielony. Tak barwiony howlit może być traktowany jako tańszy substytut turkusu, ale zwykle cieszy się popularnością po prostu dlatego, ze sam w sobie jest bardzo ładny i przyciąga wzrok swoim nasyconym morskim odcieniem.

Howlit barwiony na czarno lub granatowo to dobry pomysł na element dekoracyjny (na przykład w kształcie czaszki czy krzyża) w męskich bransoletkach i naszyjnikach. Ponieważ często jest lekko matowy i bez połysku, również w formie gładkich lub fasetowanych  kul, wałków  czy dysków  w kolorze białym oraz niebieskim z powodzeniem może znaleźć zastosowanie w męskiej biżuterii. W takiej wersji świetnie komponuje się z lawą oraz hematytem.

W biżuterii dla pań wielką popularnością cieszą się zawieszki z howlitu w formie ringów, donutów oraz plastrów w kształcie owalu czy wrzeciona, które można nosić na wiele sposobów: dobrze prezentować się będą zarówno na łańcuchu czy rzemieniu, ale  także połączone z innymi kamieniami czy metalowymi elementami w bardziej rozbudowanych naszyjnikach. Bardzo ciekawe są też zawieszki, w których fragmenty barwionego na intensywne kolory howlitu oraz jaspisu połączone są żywicą –  daje to niezwykle dekoracyjny efekt w postaci mocnych plam barwnych, mogących ożywić każdą stylizację.

Howlitowi bardzo często nadaje się też kształt kaboszonu i jako taki znajduje zastosowanie w technikach sutaszu oraz beadingu. Mogą to być kaboszony okrągłe czy owalne, ale także łezki oraz kwadraty. Kaboszony te zwykle są gładkie,  niemniej howlit (najczęściej kule) czasami bywa również fasetowany, a efekt jest zupełnie odmienny niż w przypadku kamieni o większej przejrzystości czy połysku i przez to niezwykle ciekawy.

Zawieszki z howlitu

Przezroczysty howlit i inne ciekawostki

Chociaż kamień ten zazwyczaj jest całkowicie nieprzezroczysty, istnieją też okazy o pewnym stopniu transparentności. Są one bardzo rzadkie – na transparentny howlit natknięto się do tej pory tylko w dwóch miejscach na świecie: w Iona w Nowej Szkocji w Kanadzie oraz w skałach Tick Canyon znajdujących się w górach Sierra Pelona w Kalifornii. Przezroczyste kryształy pochodzące stamtąd są bezbarwne, białe  lub brązowe oraz bardzo małe – ich wielkość nie przekracza 1 centymetra długości. Tymczasem największe, ważące nawet kilkaset kilogramów, okazy howlitu pochodzą również z Kalifornii,  a dokładnie z pustyni Mojave leżącej w tym stanie.

Howlit jest wydobywany przede wszystkim w tych dwóch krajach: w Kanadzie oraz USA, ale jego złoża znajdują się także w Meksyku, Rosji, Turcji, Pakistanie oraz  Niemczech.

Biżuteria z howlitem / Autorki od lewej: Adriana Piórkowska, Anna Zalewska, Edyta Banasik, Karolina Gremblewska

Tak jak wielu innym minerałom, również howlitowi przypisywane jest szczególne działanie. Mówi się, że jest kamieniem spokoju i świadomości: przynosi spokój ducha, pomaga zachować świeżość umysłu oraz ułatwia skupienie, ma także redukować stres, napięcia i złe emocje.

Z pewnością warto docenić jego walory i przekonać się do noszenia go w biżuterii, ponieważ może nie tylko stanowić atrakcyjny cenowo substytut drogich kamieni, ale przede wszystkim będzie cieszyć oko swoim ciekawym wyglądem, a dzięki szerokiej gamie dostępnych kształtów i kolorów uatrakcyjni i ubarwi każdy biżuteryjny projekt.

Miłej lektury

Ewa Szczęśniak

/ Royal Stone