Czy wiecie, że od nazwy tego minerału pochodzi nie tylko nazwa pierwiastka, który zawiera w swoim składzie – fluoru, ale także nazwa zjawiska fluorescencji? Wpływ fluorytu na historię chemii oraz fizyki jest więc nieoceniony, ale oprócz tego, że to minerał tak ważny dla nauki, jest to  przecież piękny i cieszący się dużą popularnością kamień ozdobny. Pora odkryć jeszcze więcej ciekawych faktów dotyczących tego minerału!

Zacznijmy jednak od podstawowych informacji. Kamień ten jest fluorkiem wapnia i minerałem należącym do gromady halogenków. Wykształca kryształy sześcio-, ośmio- bądź dwunastościenne, tworząc skupienia grubokrystaliczne, ziarniste, nerkowate, pręcikowe, ziemiste oraz konkrecje i zbliźniaczenia. Często występuje  w postaci naskorupień oraz żył, a jego kryształy można spotkać też w druzach pod postacią szczotek krystalicznych. 

Miejsca występowania fluorytu 

Minerał ten można spotkać w wielu miejscach na świecie – występuje w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Włoszech, Szwajcarii, Czechach, Norwegii, Rosji, USA, Kanadzie, Brazylii, Peru, RPA, Tajlandii, Australii oraz w Chinach. W Polsce spotyka się go przede wszystkim na Dolnym Śląsku (jest obecny między innymi w Karkonoszach, Górach Izerskich czy Górach Kaczawskich), ale jego występowanie stwierdzone zostało także na Kujawach oraz w Beskidach.

Fluoryt wykształca się w skałach hydrotermalnych i pegmatytach, rzadziej – w skałach osadowych, magmowych i metamorficznych. Nierzadko współwystępuje z kruszcami – minerały często mu towarzyszące to między innymi kwarc, piryt, kalcyt, galena, sfaleryt, molibdenit, baryt, cynober czy topaz. 

Kolor i inne cechy fluorytu

Zabarwienie fluorytu jest bardzo zróżnicowane: może on być bezbarwny, ale przybiera też często najróżniejsze kolory – bywa biały, białoszary, żółty, żółtopomarańczowy, różowy, czerwony, purpurowy, brunatny oraz niebieski, Poszczególne okazy często wykazują się wielobarwnością – takie minerały bywają nazywane fluorytem tęczowym. Powszechna jest jest jego wstęgowo zabarwiona wersja, charakteryzująca się występującymi naprzemiennie zielonkawymi i fioletowymi pasami. Odmiana fluorytu pasiastego o fioletowej i żółtej barwie to Blue John. Istnieje także fluoryt w kolorze fioletowoczarnym, noszący nazwę antozonitu.

Fluoryt jest zwykle przezroczysty lub przeświecający. Cechuje go równy lub muszlowy przełam, biała rysa oraz szklisty połysk. Jest kruchy, o doskonałej łupliwości, a jego twardość to 4 w skali Mohsa. Charakterystyczną jego cechą jest też wspomniana wcześniej fluorescencja – poddany działaniu promieni ultrafioletowych fluoryt świeci na fioletowo, niebiesko lub zielono. Zdarza się również, że posiada zdolność fosforescencji, a wiec emitowania światła jeszcze w pewien czas po ustaniu naświetlania. Bywa też radioaktywny.

Kolejną istotną właściwością tego minerału jest zdolność do obniżania temperatury topnienia niektórych metali. Tę ważną cechę fluorytu opisał pochodzący z Niemiec wyjątkowy XVI-wieczny uczony, będący jednocześnie lekarzem, górnikiem, metalurgiem i mineralogiem – Georgius Agricola, którego nie bez powodu nazywa się “ojcem geologii”. Tej właściwości fluoryt zawdzięcza zresztą swoją nazwę – pochodzi ona od łacińskiego słowa fluere, co oznacza “płynąć” i odnosi się właśnie do zastosowania tego minerału jako topnika w hutnictwie.

Zastosowanie fluorytu

Ale fluoryt jest też cennym materiałem dla innych gałęzi przemysłu. Jest ważnym surowcem chemicznym, ponieważ pozyskuje się z niego fluor i wykorzystuje do produkcji kwasu fluorowodorowego, stosuje się go także do wyrobu emalii. Znajduje zastosowanie w przemyśle optycznym, gdzie wytwarza się z niego soczewki, a także w przemyśle ceramicznym oraz szklarskim. Jako topnik jest używany przy produkcji aluminium, używa się go również przy produkcji tworzyw sztucznych.

Jak widać, wartość fluorytu jako materiału naukowego i przemysłowego jest nie do przecenienia, niemniej warto się również przyjrzeć jego niewątpliwym zaletom jako kamienia ozdobnego i jubilerskiego – te interesują nas nawet bardziej!

Do celów zdobniczych był używany przez wiele kultur na przestrzeni dziejów: znali go starożytni Rzymianie, Grecy, Egipcjanie, Celtowie, używano go także w Chinach i w Ameryce. Służył do wyrobu waz oraz rzeźb i również dzisiaj tworzy się z niego ozdobne naczynia, urny, wazony i biżuterię. W jubilerstwie nie jest jednak kamieniem szczególnie popularnym – ze względu na dużą kruchość i niezbyt wysoką twardość szlifowanie fluorytu może nastręczać sporych trudności, dlatego oprawiane są zazwyczaj tylko naprawdę wyjątkowe okazy. Z powodzeniem można z niego tworzyć natomiast pełne lekkości bransoletki czy naszyjniki: jest dostępny w postaci gładkich oraz fasetowanych kul, ale także oponek, monet czy kwadratów, które dają wiele możliwości wykorzystania amatorkom subtelnej biżuterii w spokojnych, przechodzących często jeden w drugi, odcieniach.

Na koniec wspomnimy jeszcze o właściwościach leczniczych i magicznych fluorytu – przypisywał mu je już w starożytności Pliniusz, ale także we współczesnej ezoteryce wierzy się w szczególne działanie tego kamienia: ma on sprzyjać skupieniu i koncentracji oraz zachowaniu trzeźwego umysłu w sytuacjach stresowych, a także wspomagać podejmowanie decyzji. Kamienie fluorytu ze względu na swoja barwę i strukturę mają aurę sprzyjającą chłodzeniu, stąd polecany jest na gorące lato.

My zaś myślimy, że decyzja o włączeniu fluorytu do naszej biżuteryjnej kolekcji i cieszeniu się dzięki temu jego szczególnym urokiem będzie wyjątkowo słuszna! Gorąco do tego zachęcamy.

Miłej lektury,

Ewa Sz. z Royal-Stone

Fluoryt – ogromny okaz, który zdobi drewnianą rzeźbę – pawia.