W dzisiejszym wpisie zajmiemy się oprawą kamieni w korny. Ten rodzaj oprawy polega, podobnie, jak w oprawa cygańska, na oprawianiu kamieni bezpośrednio w blasze (w szynie obrączki).

Oprawę tego typu stosujemy do oprawiania drobnych kamieni fasetowanych (do 4mm), czasami także przy oprawie drobnych kaboszonów lub półpereł. O ile oprawa cygańska wymaga kamieni o wyższej twardości, oprawa w korny pozwala na oprawianie także kamieni o niskiej twardości.

Dla przezroczystych kamieni fasetowanych przygotowuje się zazwyczaj otwór z uskokiem, natomiast dla kaboszonów i półpereł wycina się gniazdo. Elementem stabilizującym kamienie w tym typie oprawy są korny – czyli gałeczki formowane z wiórków metalu specjalnym narzędziem – perelnikiem (kornaisenem). Wiórki metalu wycina się rylcem grawerskim z powierzchni metalu wokół oprawy, stawiając je pionowo tuż przy jej obrzeżu. Następnie w celu dalszego kształtowania oklepuje się je, wygładza i wyobla perelnikiem formując małe, metalowe kuleczki, które następnie zagina się na kamień. Korny zachodząc częściowo na koronę kamienia stabilizują jego położenie.

Nazwa oprawy „w korny” pochodzi od niemieckiego słowa „korn” oznaczającego ziarno.
Perelnik, to nic innego jak kawałek pręta z hartowanej stali z wklęsłym wypolerowanym wgłębieniem na końcu. Służy on dwóm celom: po pierwsze, podczas formowania kornu wygładza powierzchnię wiórka, co zapobiega zahaczaniu o odzież, po drugie, dociska kamień do gniazda, zabezpieczając go przed wypadnięciem.
Perelniki dostępne są w różnych rozmiarach oznaczanych numerami od 0 do 22, gdzie nr 0 (0,25 mm) jest najmniejszy, a nr 22 (1,35 mm), jest największy. Możemy je kupić jako pojedyncze narzędzia, lub w zestawach w różnej konfiguracji. Kupując pojedyncze perelniki pamiętaj również o zakupie uchwytu. Jest on niezbędny do prawidłowego wykonania pracy. Pracując tym narzędziem należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ perelnik bardzo łatwo może się ześlizgnąć po powierzchni metalu (szczególnie gdy pracujemy nieprawidłowo, bez punktów podparcia dla łokci i dłoni). Może to doprowadzić nie tylko do oderwania wiórka, ale również do uszkodzenia kamienia.

Wróćmy teraz do naszego miedzianego płaskownika służącego do ćwiczeń. Po poprzednim ćwiczeniu, w którym zgłębialiśmy tajniki oprawy cygańskiej pozostało wam zapewne kilka wolnych sekcji na powierzchni płaskownika oraz kilka cyrkonii średnicy 3 mm.

Jak oprawić kamień w korny? Przygotowanie otworu pod kamień.

1. Wyznacz traserem punkt centralny wybranej sekcji po obu stronach płytki służącej do ćwiczeń. Zrobisz to łatwo przykładając przymiar (stalową linijkę) do wierzchołków kwadratu po przekątnych, a następnie trasując rysikiem linie przekątne. Ich przecięcie wyznaczy nam punkt centralny (Rys.1).

2. Użyj małego wiertła (śr. od 0,5 mm do 1,00 mm), aby w miejscu punktu centralnego wywiercić otwór pilotażowy (Rys. 2). Im mniejsza cyrkonia, tym mniejsza średnica wiertła. Przewierć się przez cały metal pionowo starając się, aby wiertło cały czas było w pozycji prostopadłej do powierzchni nawiercanego płaskownika. Po nawierceniu otworu możesz sprawdzić na spodzie płytki, czy operację wykonałeś prawidłowo i nawiercony otwór pokrywa się z wyznaczonym centralnym punktem sekcji również od spodu płytki (należy na wstępie prac wyznaczyć traserem punkt centralny wybranej sekcji po obu stronach płytki).

3. Zmierz suwmiarką średnicę rondysty kamienia, który oprawiasz (Rys.3) i dobierz właściwych rozmiarów frez walcowo –stożkowy. Rozmiary frezów zmieniają się co 0,1mm (mniejsze średnice do 2,00 mm) lub co 0,2 – 0,5 mm (do 5 mm). Rozmiar frezu powinien być równy lub minimalnie większy od średnicy kamienia. W zależności od kształtu pawilonu mogą być użyte inne kształty frezów trzpieniowych, takie jak stożkowe, soczewkowe, okrągłe (kuliste) – rys. 4.

4. Używając otworu pilotażowego frezujemy pionowo otwór do momentu, aż rondysta będzie schowana całkowicie w otworze, a nad powierzchnię metalu z otworu będzie wystawała ok. 1/3 wysokości korony kamienia (rys. 5). Aby frezowany poszerzony otwór nie był zbyt głęboki należy (szczególnie na początku, gdy  jeszcze nie mamy wprawy) frezować otwór stopniowo, często przymierzając kamień.

5. Po usunięciu kamienia z otworu rozwiercamy (poszerzamy) także otwór pilotażowy. Używamy do tego wiertła o średnicy nie większej, niż 70-75% średnicy kamienia. (Rys. 6). Średnica kamienia, to jednocześnie średnica rondysty. Przykładowo, jeżeli ćwiczymy z kamieniem o średnicy 4mm, to użyjmy wiertła o średnicy 2,8mm – 2,9mm.

Jak oprawić kamień w korny? Osadzenie i oprawa kamienia.

6. Wyznacz za pomocą trasera na powierzchni blachy, która służy nam do ćwiczeń kwadrat stykający się bokami z krawędziami wyfrezowanego otworu. Następnie wyznacz przekątne kwadratu. Wyznaczone przekątne wyznaczają kierunek podnoszenia wiórków, natomiast wierzchołki kwadratu – punkty, od których rozpoczynać będziemy cięcia rylcem. Trasowanie należy przeprowadzić zgodnie z liniami przerywanymi na Rys.7.

Wskazówka: Rylce różnią się rozmiarami oznaczonymi numerami. Im niższy numer, tym mniejsza szerokość części roboczej. Musimy ją dobrać do wielkości kamienia. Najodpowiedniejsze będą rylce fasetowe i okrągłe.

7. Kamień osadzamy mocno w oprawie. Rozpoczynamy wystrugiwanie wiórków posuwając się po przekątnej od wierzchołka kwadratu w kierunku otworu. Nachylenie rylca w trakcie pracy, to kąt 30 stopni. Rylec zatrzymujemy tuż przy obrzeżu oprawy stawiając pionowo wiórek (Rys. 8 a-b).

8. Do rozmiaru uzyskanego wiórka dobierz rozmiar perelnika (kornaisena) tak, by cały wiórek na szerokość zmieścił się w jego wnętrzu. Osadzony w uchwycie kornaisen nasuwamy na wiórek pionowo od góry i obrotowymi ruchami zagławiamy go, dociskając równocześnie do podłoża (Rys. 9). 

UWAGA: Należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ perelnik może się ześlizgnąć i uszkodzić powierzchnię kamienia. Czynność powtarzamy z pozostałymi trzema wiórkami w rogach na obwodzie.

9. Ukształtowaną metalową “gałeczkę” nasuwamy na kamień poprzez odchylanie z naciskiem kornaisena w kierunku kamienia (Rys. 10). Prawidłowo wykonany korn zachodzi częściowo na kamień i skutecznie go przytrzymuje.

Czynność powtarzamy z pozostałymi trzema wiórkami.

Przedstawiony wyżej układ kornów, to oprawa w „gwiazdę”. W zależności od zastosowanego stylu, liczba kornów przytrzymujących kamień wynosi od 2 do 6. Przykładowe układy kornów prezentuje rysunek 11.

W drugiej części wpisu poświęconego oprawie kamieni w korny przedstawię dodatkowe warianty oprawy, dzięki którym będziecie mogli dodatkowo wzbogacić własne projekty jubilerskie.  

Miłej zabawy

Ilona Duszak / Studio Ilona-Art